Tăng huyết áp là căn bệnh rất nguy hiểm nhưng lại thường ít triệu chứng thể hiện, khiến cho nhiều người không phát hiện ra bệnh kịp thời mà chỉ tình cờ phát hiện khi đi khám một bệnh lý khác. Nhưng những biến chứng của tăng huyết áp lại rất nguy hiểm, khó lường, thậm chí gây tử vong. Cùng nhà thuốc Thục Anh tìm hiểu thêm qua bài viết sau đây

TĂNG HUYẾT ÁP LÀ GÌ ?

Tăng huyết áp là tình trạng do áp lực máu trong động mạch tăng cao. Huyết áp đo được có hai chỉ số là: huyết áp tâm thu và huyết áp tâm trương tương ứng với áp lực cao nhất và áp lực thấp nhất trong động mạch

PHÂN LOẠI TĂNG HUYẾT ÁP NHƯ THẾ NÀO?

Năm 2017, Trường Môn Tim Mạch Hoa Kỳ và Hội Tim Mạch Hoa Kỳ đưa ra định nghĩa mới về ngưỡng tăng huyết áp như sau:

• Huyết áp bình thường: huyết áp tâm thu < 120 mmHg và huyết áp tâm trương < 80 mmHg
• Huyết áp cao: huyết áp tâm thu 120-129 và huyết áp tâm trương < 80mmHg.
• Tăng huyết áp:
• Giai đoạn 1: huyết áp tâm thu 130-139 hay huyết áp tâm trương 80-89 mmHg
• Giai đoạn 2: huyết áp thu ≥140 hay huyết áp tâm trương ≥ 90mmHg
• Tăng huyết áp tâm thu đơn độc khi huyết áp tâm thu ≥130mmHg và huyết áp tâm trương <80mmHg. Tăng huyết áp tâm trương đơn độc khi huyết áp tâm thu <130 mmHg và huyết áp tâm trương ≥80mmHg.

Theo những nghiên cứu cho thấy có mối liên quan chặt chẽ giữa các trị số huyết áp và các biến cố lâm sàng của bệnh lý tim mạch do tăng huyết áp. Trị số huyết áp từ 120 đến 129/80 có nguy cơ 1,1 đến 1,5 biến cố tim mạch và huyết áp từ 130 đến 139/85 đến 89 có nguy cơ từ 1,5 đến 2 biến cố tim mạch. Chẩn đoán bệnh tăng huyết áp thường phức tạp và đòi hỏi cần phải đo huyết áp lặp lại nhiều lần tại nhà và phòng khám.

 NGUYÊN NHÂN TĂNG HUYẾT ÁP ?

Khoảng 90-95% số ca tăng huyết áp không xác định được nguyên nhân (hay còn gọi là tăng huyết áp nguyên phát) và tăng huyết áp thứ phát (nguyên nhân do bệnh lý thận, động mạch, tim và hệ nội tiết) chiếm khoảng 5-10% số ca còn lại. Ngoài ra một số thuốc giảm đau, an thần, thuốc điều trị giảm cân hay những thuốc co mạch có thể gây tăng trị huyết áp

BIẾN CHỨNG CỦA TĂNG HUYẾT ÁP ?

Tăng huyết áp gây ra những biến cố tim mạch, thận, não và mắt như:

• Biến chứng tim mạch là một trong số biến chứng của bệnh lý tăng huyết áp thường gặp.

Tăng huyết áp lâu ngày sẽ làm hư lớp nội mạc của mạch vành, làm các phân tử  Cholesterol trọng lượng phân tử thấp (Cholesterol-LDL) dễ dàng đi từ lòng mạch máu vào động mạch vành, sau đó làm hình thành mảng xơ vữa động mạch và làm hẹp mạch vành.

Khi bị hẹp động mạch vành nhiều, người bệnh sẽ thấy đau ngực, tức ngực khi gắng sức, vận động nhiều, leo cầu thang, cơn đau giảm khi bệnh nhân ngừng gắng sức.

Nếu mảng xơ vữa động mạch bị nứt, vỡ thì trong lòng động mạch vành hình thành cục huyết khối, làm tắc động mạch vành làm bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim. Khi bị nhồi máu cơ tim, người bệnh sẽ thấy đau dữ dội trước ngực, khó thở, đổ mồ hôi, đau có thể lan lên cổ, tay trái và sau lưng.

Bệnh nhân bị nhồi máu cơ tim do cao huyết áp sẽ có một vùng cơ tim bị chết, không thể co bóp được, dẫn đến suy tim. Tăng huyết áp lâu ngày làm cơ tim phì đại, nếu không được điều trị cao huyết áp cũng sẽ dẫn đến suy tim.

• Tăng huyết áp còn gây ra các biến chứng về não như tai biến mạch máu não, nhũn não, thiếu mãu não.

 Khi cao huyết áp dẫn đến tai biến mạch máu não thì các mạch máu não sẽ không chịu nổi áp lực dẫn đến bị vỡ, lúc đó người bệnh bị xuất huyết não gây liệt nửa người hoặc liệt hoàn toàn, nặng thì có thể tử vong. Triệu chứng của bệnh nhân tùy vùng xuất huyết lớn hay nhỏ, và tùy vị trí vùng xuất huyết.

 Cao huyết áp làm hẹp mạch máu nuôi não (tương tự hư mạch vành), nếu mảng xơ vữa bị nứt, vỡ, làm hình thành cục máu đông, làm tắc mạch máu não gây chết 1 vùng não hay còn gọi là nhũn não.

• Cao huyết áp còn dẫn đến các biến chứng về thận như  làm hư màng lọc của các tế bào thận, làm bệnh nhân tiểu ra protein (bình thường không có), lâu ngày gây suy thận. Đồng thời còn làm hẹp động mạch thận, làm thận tiết ra nhiều chất Renin gây huyết áp cao hơn, nếu bị hẹp động mạch thận lâu ngày sẽ gây nên suy thận.

• Bên cạnh đó, tăng huyết áp sẽ làm hỏng mạch máu võng mạc, thành động mạch dày và cứng làm hẹp lòng mạch lại. Nếu có quá trình xơ cứng thành mạch thì động mạch sẽ chèn ép tĩnh mạch và cản trở tuần hoàn làm người bệnh có thể hỏng mắt và tiến triển theo các giai đoạn.

Cao huyết áp còn làm xuất huyết võng mạc, phù đĩa thị giác làm giảm thị lực, thậm chí có thể dẫn đến mù lòa.

• Nguy hiểm hơn, tăng huyết áp còn dẫn đến biến chứng về mạch ngoại vi, sẽ làm động mạch chủ phình to và có thể bóc tách, vỡ thành động mạch chủ dẫn đến tử vong. Đông thời còn làm hẹp động mạch chậu, động mạch chân, động mạch đùi. Khi động mạch chi dưới bị hẹp nhiều, người bệnh sẽ có triệu chứng đi một đoạn đường thì đau chân, phải đứng lại nghỉ.

• Ở người tăng huyết áp mà huyết áp không hạ vào ban đêm hoặc hạ quá mức hoặc tăng vọt bất cứ lúc nào (hay gặp nhất vào buổi sáng) đều là yếu tố bất lợi vì rất dễ bị đột quỵ não.

Người bị cao huyết áp đột quỵ có thể tử vong nếu cấp cứu không kịp thời hoặc bị hôn mê với đời sống thực vật, nếu qua khỏi sẽ để lại di chứng nặng nề về tâm thần kinh như liệt nửa người, đi đứng, nói năng khó khăn, giảm trí nhớ, lú lẫn….

• Tăng huyết áp và tiểu đường là hai bệnh riêng biệt nhưng chúng có mối liên quan khá mật thiết với nhau, thường đi song hành với nhau. Đã mắc bệnh tăng huyết áp thì rất dễ bị tiểu đường và ngược lại. Còn khi đã mắc cả hai thì nguy cơ biến chứng rất cao và gây khó khăn trong việc chữa trị bệnh.